Jatidiri Melayu dalam karya-karya Shaykh Ahmad Al-Qushashi

Abstract

Jaringan antara ulama Melayu dengan ulama Haramayn telah terjalin semenjak Islam tersebar di Alam Melayu. Hasil daripada kegiatan Islamisasi ini munculah pada awal abad kelima Hijrah (abad ke-ll Masihi) pelbagai pusat dakwah dan pengajian kitab yang berkiblatkan Haramayn pusat ilmu pengetahuan agama. Hubungan ini berterusan ke abad 17 Masihi. Ramai ulama Haramayn turut memberi sumbangan dakwah dan keilmuan ke Alam Melayu, antara mereka ialah Shaykh Ahmad al-Qushashi. Beliau berjaya menghasilkan lebih kurang 78 buah karya dalam bidang akidah dan tasawuf seperti al-simt al-majid, al-durrah al-thaminah, al-thana' al-manzum, daw' al-halah fi ism hua wa al-jalalah, dan wasiyah li al-awlad wa al-bariyyah. Karya beliau disusun dalam bentuk prosa dan puisi Arab. Pemikiran Ahmad al-Qushashi telah mempengaruhi ramai ulama di Alam Melayu. Seperti Shaykh Abdul Rauf Singkil, Shaykh Daud al-Fatani, Shaykh Ahmad al-Fatani, Tok Pulau Manis dan lain-lain. Hal ini membentuk jatidiri kehidupan masyarakat Melayu dan menjadi panduan kepada generasi Islam Hari ini. Dalam projek yang akan dijalankan ini, kajian akan melakukan dua kegiatan utama iaitu pengumpulan semua karya Shaykh Ahmad al-Qushashi di lapangan seperti Syria, Jordan, Mesir dan Dubai. Kemudian dianalisis dengan melihat pemikiran dan amalannya yang mempengaruhi ulama Melayu terutama di Semenanjung Malaysia. Antara 3 atau 5 ulama Melayu dipilih sebagai sampel untuk dilihat pengaruh pemikiran Shaykh al-Qushashi terhadap pemikiran mereka. Kegiatan kedua ialah pemerhatian dan temubual sekitar 20 orang terdiri daripada guru agama dan imam-imam di kawasan pondok-pondok pengajian, surau, madrasah dan masjid di Malaysia untuk melihat pengaruh Shaykh al-Qushashi dalam penghayatan mereka. Di samping melihat sumbangan karya beliau dalam pembentukan jatidiri Melayu sebagai umat Islam di Alam Melayu. Kajian turut memfokuskan kepada silsilah pengambilan ilmu dan amalan diseluruh Nusantara terutamanya di Malaysia dan mengemukakan satu modul pembinaan jatidiri rohani umat Melayu Malaysia.